Tip 2 Diyabeti Önlemek İçin Yapmamız Gereken 8 Öneri
Dünya genelinde her 7 yetişkinden 1'ini etkileyen ve son 30 yılda önemli ölçüde artış gösteren Tip 2 diyabet, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Funda Öztürk'e göre doğru yaşam tarzı değişiklikleriyle büyük ölçüde önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur. Türkiye'de yetişkinlerin yaklaşık %16'sının diyabetli olduğu dikkate alındığında, önleyici adımlar hayati önem taşımaktadır.
Dr. Öztürk, bilimsel veriler ışığında Tip 2 diyabeti önlemek için hayatımızda yapmamız gereken 8 temel öneriyi sıralıyor:
1. Düzenli Egzersiz Yapın ve Hareketi Artırın
Egzersiz ile diyabet riskini %40 oranında azaltmak mümkündür. Finlandiya'da yapılan bir çalışma, egzersiz ve kalori kısıtlamasıyla riskin %58'e kadar düşürülebileceğini göstermiştir.
-
Aerobik ve Direnç Egzersizleri: Aerobik (yürüyüş gibi dayanıklılık) egzersizlerinin yanı sıra, kas güçlendirmesini sağlayan direnç egzersizleri de insülin duyarlılığını artırır.
-
Hedef: En az haftanın üç günü, tercihen her günü 30 dakikalık yürüyüş yapın. Haftada iki gün de kas güçlendirici hareketler ekleyin.
2. Sağlıklı Beslenin ve Kilo Kontrolünü Sağlayın
Sağlıklı beslenme, diyabetin önlenmesinde kilit bir rol oynar.
-
Akdeniz Diyeti: Akdeniz tarzı beslenmeye uyum sağlayan kişilerde Tip 2 diyabet riskinin yaklaşık %20-30 oranında daha düşük olduğu gözlemlenmiştir.
-
Tüketilmesi Gerekenler: Sebze, meyve, tam tahıllar, baklagiller, kuruyemişler, balık ve sağlıklı yağlar (özellikle zeytinyağı) ön planda olmalıdır.
-
Uzak Durulması Gerekenler: Kırmızı ve işlenmiş etler, ilave şeker içeren gazlı içecekler, rafine karbonhidratlar ve aşırı yağlı/şekerli yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
-
Sürdürülebilirlik: Hızla kilo verip sonrasında sürdürülemeyen beslenme modellerinin kilo kontrolünde ve diyabeti önlemede faydası yoktur.
3. Aile Riskinizi Öğrenin
Tip 2 diyabet, genetik yatkınlığın etkili olduğu hastalıklardandır.
4. Mavi Ekran Süresini Kontrol Edin
Televizyon, bilgisayar ve telefon gibi cihazlar karşısında geçirilen uzun süreler, fiziksel aktivitenin azalmasına ve hareketsizliğe yol açarak dolaylı olarak diyabet riskine katkıda bulunur.
-
Etki: Hareketsizliğin uzun süreli olması, insülin direncini artırarak metabolik sağlığı olumsuz etkiler.
-
Çözüm: Ekran başında geçen süreyi azaltın, aktif molalar verin ve cihaz kullanımını sınırlamak için zamanlayıcılar kurun.
5. Uyku Düzeninizi Koruyun
Uyku kalitesi ve düzeni, metabolizma ve hormon dengesi için kritik öneme sahiptir.
-
Metabolik Etki: Uyku yetersizliği veya düzensizliği, insülin duyarlılığını azaltır ve kan şekeri kontrolünü bozar.
-
Öneri: Uyku ritminizin bozulmasına asla izin vermeyin. Bozulduysa, yeniden düzenlemeye çalışın (bunun için en az üç haftalık bir süre gerekebilir).
6. Hekim Kontrolünde Verilen İlaçları Düzenli Kullanın
Yüksek riskli kişilerde yaşam tarzı değişikliklerine ek olarak koruyucu ilaç kullanımı gündeme gelebilir.
-
İlaç Etkisi: Araştırmalar, hekim kontrolünde kullanılan bazı ilaçların diyabeti %30-40 oranında geciktirebildiğini göstermiştir.
-
Tarama: 45 yaş üstü bireyler için yılda en az bir kez açlık kan şekeri ve HbA1c gibi testlerin yapılması, erken tanı ve önlem açısından önemlidir.
7. Stresinizi Kontrol Etmeyi Öğrenin
Stres, uyku kalitesini, diyet uyumunu ve hareket kapasitesini değiştiren önemli bir faktördür.
-
Sürdürülebilirlik: Yaşam tarzı değişikliklerinde süreklilik, en güçlü etkiye sahip unsurdur. Katı kurallar koyup yıkılınca strese girmek yerine, değişiklikleri kademeli yaparak ilerlemeye odaklanın.
-
Destek: Stres kontrolünde zorlanıyorsanız profesyonel yardım almaktan çekinmeyin.
8. Sigara ve Alkol Tüketimini Sınırlandırın
(Metinde doğrudan yer almasa da, sağlıklı yaşam tarzı önerilerinin tamamlayıcısı olarak önemlidir.)
-
Sigara ve aşırı alkol tüketimi, insülin direncini artırarak Tip 2 diyabet riskini yükselten önemli faktörlerdendir. Bu alışkanlıkların sınırlanması veya tamamen bırakılması, önleyici tedbirler arasında kritik bir yer tutar.
|
