Çocuğun gelişim çağına, yaşına göre maruz kalması gereken bazı çevresel faktörler olduğunu belirten uzmanlar, bu uyaranların eksik kalmasının gelişim üzerinde olumsuz etkileri olabildiğini söylüyor.
Özellikle 0-3 yaş döneminde yeterli ses, görüntü, sosyal etkileşim gibi uyaranlara maruz kalmayan çocuklarda sosyal beceri eksikliği, öfke, iletişim problemleri gibi sorunların görülebileceğine dikkat çeken Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, uyaran eksikliğinin otizmle karıştırılabileceği konusunda uyardı. “Aradaki en önemli fark otizm bir tanı, uyaran eksikliği ise bir neden.” diyen Kaya, erken müdahalenin önemini vurguladı ve çocukların doğru şekilde değerlendirilmesi gerektiğini aktardı.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, çocuklarda çevresel uyaran eksikliğinin neden olduğu sorunlar hakkında bilgi verdi.
Çocuk çevresel uyaranlara maruz kalmıyorsa bazı sorunlar gelişebilir!
Çocuğun gelişim çağına, yaşına göre maruz kalması gereken çevresel faktörlerin yeterli düzeyde sunulamaması sonucu sosyal becerilerin gelişmemesi durumunun uyaran eksikliği olarak adlandırıldığını ifade eden Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Küçük yaş grubu için bir hareket, görüntü, ses, sosyal ortam, anne ve babayla geçirdiği bir zaman bile çocuk için bir uyarandır. Bu uyaranlar olmadığı zaman beyindeki nörol aktivite bölümünü geliştiremez ve bazı sorunlar ile karşılaşılabilir.” dedi.
Uyaran eksikliği belirtilerinden bahseden Kaya, “Öfke problemleri, anlamada yaşanan zorluklar, inatlaşma, gelişiminde yaşıtları ile arasında oluşan fark, komutları gerçekleştirememe sorunları, göz teması kuramama, konuşma problemleri, uzun süre ekrana bakma isteği, akranları ile iletişime geçme zorlukları gibi belirtiler görülebilir.” şeklinde konuştu.
Otizm bir tanı grubu, uyaran eksikliği bir sebep/neden!
Otizm spektrum bozukluğu ile uyaran eksikliği arasındaki farka değinen Emrullah Harun Kaya, “En büyük fark otizmin bir tanı grubu, uyaran eksikliğinin ise bir sebep/neden olmasıdır.” dedi.
Otizmli bireyin seslenildiği zaman tepki vermezken uyaran eksikliği olan bireyin tepki verebildiğini dile getiren Kaya, “Otizm ve uyaran eksikliği; aynı belirtiler, çok fazla iletişim kurulmamış olması, ekran maruziyeti, sözel iletişimin az kurulması, birlikte oyun oynamamak veya oyunların sessiz bir şekilde oynanması, akranları ile aynı ortamda bulunmaması veya az bulunması gibi durumlardan dolayı karışabiliyor. Tam bir tespit yapılması için mutlaka bir uzman kuruluşun çocuk psikiyatristi görmesi ve değerlendirmesi gerekmektedir. Erken müdahale etmek çok önemlidir.” uyarısında bulundu.
Ergoterapi, uyaran eksikliği olan çocuklara yaşam uyumu sağlar!
Uyaran eksikliğinin özellikle 0-3 yaş döneminde çevresel uyaranlara oldukça az maruz kalması sonucu sosyal becerilerin gelişmemesi ya da oldukça az gelişmesi olarak ifade edildiğini yineleyen Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Örneğin bir yemek tarifine baktınız ve hoşunuza gitti, bunu yapmak için o yemek tarifinin yapılış aşamasında olan planlama becerisi daha önceki deneyimlediğimiz duyguyu, yemeği pişirirken gördüğünüz görselliğini, yediğinizde tat uyarısını deneyimlediniz. Böylece yapabileceklerinizi keşfediyor ve yeni deneyimlere açık oluyorsunuz. Uyaran eksikliği olan çocuklarda bu durum tam tersi olmuş oluyor.” dedi.
Farklı uyaranlar deneyimlendiğinde fiziksel, bilişsel, duygusal, iletişimsel, sosyal ve duygusal açıdan zenginleştirip geliştirilebileceğine vurgu yapan Kaya, sözlerini şöyle tamamladı:
“Uyaran eksikliği olan bireylerde aileler, çeşitli uyaranlarla birlikte bir uzman eşliğinde çocuğun dış dünyayı keşfetmesini sağlayabilir. Ergoterapistler uyaran eksikliği olan çocuklara uyguladıkları testten sonra; hangi duygusal sistemde ya da çevreden gelen hangi uyaranları fark etmede güçlük yaşıyorsa, bunlara karşı uygun cevap üretme, yorumlama gibi durumlarda duyu bütünleme, motor planlama, çevresini fark etmesini ve çevreden gelen uyaranlara doğru tepki vermesini, yani günlük yaşama uyum sağlamsında destek olur. Unutulmaması gereken bir konu ailelerin de uzmana destek olması gerekir.” |
