Tüm dünyada yılda $17$ milyon kişiyi etkileyen ve ölüm nedenleri arasında üçüncü sırada yer alan inme (felç), Türkiye'de de her yıl $150$ bin kişinin hayatını etkiliyor. Beyin ve damar hastalıklarının, ülkemizdeki tüm ölümlerin %6'sını oluşturduğu belirtiliyor. 29 Ekim Dünya İnme Günü vesilesiyle, Girişimsel Nöroloji Uzmanı Dr. Elif Sarıönder Gencer, inmeden korunmanın ve erken müdahalenin hayati önem taşıdığını vurguladı.
Erken Müdahale Hayat Kurtarıyor: "Zaman Beyindir!"
İnme vakalarının %90'ının sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ve risk faktörlerinin kontrolüyle önlenebileceği umut verici bir gerçek olarak öne çıkarken, inme anında erken müdahale kritik öneme sahip.
-
Kritik Süre: İlk $4,5$ saat içinde yapılan müdahaleler, bireyde sakatlık ve ölüm riskini en aza indirebiliyor.
-
Belirtiler: Yüzde asimetri, ani kol/bacak güçsüzlüğü, konuşma güçlüğü, ani görme sorunları, denge kaybı veya ani şiddetli baş ağrısı gibi belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden uzman yardımı almak gerekiyor.
-
İnme Merkezleri: Türkiye’de 2019’da başlatılan sertifikasyon süreciyle kurulan $57$ kapsamlı ve $51$ birincil inme merkezi, ülke nüfusunun yaklaşık %85'ine inme tedavisine erişim imkanı sağlıyor.
İnme Riskini Azaltan 6 Altın Önlem
İleri yaş ve genetik faktörler dışında; sigara, yüksek tansiyon, diyabet, kötü kolesterol, fiziksel aktivite eksikliği ve obezite inmenin en önemli nedenleri arasında yer alıyor. Dr. Gencer, risk faktörlerinin kontrolü için atılması gereken adımları ve inmeden korunmanın 6 altın önlemini sıraladı:
-
Dengeli ve sağlıklı beslenmek.
-
Düzenli fiziksel aktiviteye özen göstermek.
-
Sigara ve alkolden uzak durmak.
-
Kan basıncı ve diyabet kontrolünü ihmal etmemek.
-
Düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak.
-
Aile hekimi takibi ve tarama programlarına katılmak.
Önemli Risk Faktörleri ve Kontrolü
İnme riskini önemli ölçüde artıran iki önemli kalp ve damar hastalığı bulunmaktadır:
-
Atrial Fibrilasyon (AF): Kalbin düzensiz atmasına neden olan bu ritim bozukluğu, inme riskini yaklaşık $5$ kat artırır. $65$ yaş üstü bireylerde %8-10 oranında görülür ve çoğu zaman belirtisiz seyredebilir. Erken tanı için düzenli nabız kontrolü ve EKG önerilir. Tedavide kan sulandırıcılar ve girişimsel yöntemler (kardiyoversiyon, kateter ablasyonu) kullanılır.
-
Karotis Arter Darlığı: Boyundaki ana atardamarlarda plak birikimi sonucu oluşan daralma, iskemik inmelerin %20-30'undan sorumludur. Erken tanı için Doppler ultrasonografi kullanılır. Ciddi darlıklarda inme riskini %80'e varan oranlarda azaltan cerrahi (endarterektomi) veya stent yerleştirilmesi gibi tedaviler uygulanır.
Uzmanlar, inmenin her yaşta ve her an ortaya çıkabileceğini hatırlatarak, erken tanı ve hızlı müdahalenin engelli kalma riskini en aza indirdiğini bir kez daha vurguladı. |
